Lê Ngọc Trinh tên là Ả Nương hay Ả Chạ, có cha là (Lê) Hoàn và mẹ là (Nguyễn Thị) Tần, chị là Ả Chàng (hay Lê Ngọc Thanh), quê ở xã Lũng Ngoại, huyện Bạch Hạc, phủ Tam Đái, xứ Sơn Tây (nay là thôn Lũng Ngoại, xã Lũng Hoà, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc).[2]

Theo thần phả và truyền thuyết, ông bà Lê Hoàn ăn ở hiền từ nhân đức nhưng lại hiếm muộn đường con cái. Ông Lê Hoàn có nghề bốc thuốc chữa bệnh khá nổi tiếng trong vùng, nên ông thường được gọi là “ông lang Lũng Ngòi”. Trong một lần đi hái thuốc ở đầm sen ở Đàm Luân (địa danh thuộc Lũng Ngòi), trời đã xế chiều, hai ông bà ngồi nghỉ bên bờ đầm ngắm cảnh. Chợt ông bà thấy giữa mặt hồ hiện ra một chiếc thuyền nhỏ. Trên thuyền có hai người con gái thắt lưng bao đỏ buông tóc đưa chèo, cũng chỉ thấp thoáng trong chốc lát rồi cả thuyền cả người biến đi trong làn sương mỏng. Cùng lúc ấy, bay ngang qua bầu trời là một đôi chim phượng màu lông rực rỡ. Sau đó, khi trở về nhà thì bà Tần thụ thai rồi sinh đôi hai người con gái.[1] Người chị là Ngọc Thanh (tục gọi là Ả Chàng), còn Ngọc Trinh là em (tục gọi là Ả Chạ).

Tương truyền, lúc nhỏ, hai chị em ham thích dạo chơi ở hồ Sen trong gò Quảng, thôn Hòa Loan. Hai chị em khi ấy đã chọn hơn 20 người con gái trong làng cùng trang lứa lên mảnh đất bằng trên gò chia thành 2 đội tập chia đánh trận. Hai chị em làm tướng, các bạn gái làm quân. Quân tướng của Ả Chàng thường bị thua chạy. Còn quân tướng của Ả Chạ kiên cường nên thường thắng lớn.[3]

Hai nàng càng lớn càng xinh đẹp, nết na, thông minh nổi tiếng một vùng. Ả Chàng là người thạo đường thêu thùa may vá, còn Ả Chạ là cô gái thông minh, có tài bắn cung nỏ, đánh xe, những công việc của nghề binh, việc nào cũng thành thạo, tính nết lại hiền hòa hiếu hạnh, biết đánh đàn ca, chơi cờ, làm thơ, viết phú.